Basque in Variation | Euskara Bariazioan

i.2. Numero komunztadura: -(t)z- egitura datibodunetan (v -zki-)

Egilea: Ane Odria

Egile beraren beste kapituluak:

i.1. Numero komunztadura: -z non-nahi

i.2. Numero komunztadura: -(t)z- egitura datibodunetan (v -zki-)

i.3. 2. pertsona ergatiboko numero komunztadura: -e (v -te)

i.4. Pluraleko 3. pertsona ergatiboko numero komunztadura: -e (v -te)

i.5. Numero komunztadura: -it egitura ditrantsitiboetan (v -zki)

i.6. Numero komunztadura alokutiboetan: -zki (v -it)

i.7. Numero komunztaduraren galera: sagarrak jan du (v ditu)

i.14. Lehenaldiko egitura iragangaitz datibodunak: jatan (v zitzaidan)

i.15. Lehenaldiko aditz jokatuko absolutiboa 3. pertsona denean: Ø (v z)

i.19. Ergatibo/absolutibo sinkretismoa pluralean: -ak (v -ek)

Nola aipatu: Odria, Ane. (2022). Numero komunztadura: -(t)z- egitura datibodunetan (v -zki-). In Bilbao, Kristina, Ane Odria, Ane Berro, Josu Landa & Beatriz Fern�ndez (eds.), Euskara Bariazioan / Basque in Variation (BiV) (3. arg.). UPV/EHUko Argitalpen Zerbitzua. [Interneten eskuragarri: https://basqueandbeyond.ehu.eus/biv/?o=chapters&id=1&e=45&h=eu]. ISBN: 978-84-1319-456-1.

Edukiak

Gako-hitzak

Deskribapena

Banaketa dialektala

Datu-basearen emaitzak

Aipamenak

i. Kasu eta komunztadura

i.1. Numero komunztadura: -z non-nahi

i.2. Numero komunztadura: -(t)z- egitura datibodunetan (v -zki-)

i.3. 2. pertsona ergatiboko numero komunztadura: -e (v -te)

i.4. Pluraleko 3. pertsona ergatiboko numero komunztadura: -e (v -te)

i.5. Numero komunztadura: -it egitura ditrantsitiboetan (v -zki)

i.6. Numero komunztadura alokutiboetan: -zki (v -it)

i.7. Numero komunztaduraren galera: sagarrak jan du (v ditu)

i.8. Datibo komunztaduraren galera: gizonari liburua eman du (v dio)

i.9. Osagarrien markapen bereizgarria: ikusi nizun (v ikusi zintudan)

i.10. Datibo osagarriak aditz iragankorretan: itxarongo dizut, diot (v itxarongo zaitut, dut)

i.11. Datiboaren lekualdatzea: eman nauzu (v eman didazu)

i.12. Arazi inakusatiboaren datibo markatzea: etorrarazi dizute (v etorrarazi zaituzte)

i.13. Me-lui murriztapena (etorri natzaizu)

i.14. Lehenaldiko egitura iragangaitz datibodunak: jatan (v zitzaidan)

i.15. Lehenaldiko aditz jokatuko absolutiboa 3. pertsona denean: Ø (v z)

i.16. Ergatiboaren lekualdatzearen neutralizazioa: emon dostezun (v zeunstan, zenidan)

i.17. Zenbait aditz inergatibotako subjektu absolutiboak: borrokatu naiz (v dut )

i.18. Eduki eta jakin-en adizki sintetiko datibodunak: dekotzu, dakitzu

i.19. Ergatibo/absolutibo sinkretismoa pluralean: -ak (v -ek)

i.20. Pluraleko datibo marka: -er, -eri (v -ei)

i.21. Aditz-izenaren osagarria genitiboan: ogiaren erostera (v ogia erostera)

i.22. Partitiboa enfasia adierazteko perpaus existentzialetan: badugu sagar onik (v baditugu sagar onak)

i.23. Alokutiboa eta tratamenduak: hiketa, xuketa eta zuketa

i.24. Alokutiboa adierazpen perpausetatik at: di(n)ala (v duela)

Gako-hitzak

datiboak, numero komunztadura, pluralgileak

Deskribapena

Euskara batuan, egitura iragangaitz zein iragankor datibodunetako absolutibo argumentuaren pluralgilea -zki- da:

(1)	Loreak	gustatu	zaizkio
	lore.ABS.PL	gusta.PTCP	(3ABS).PL.edun.3SG.DAT

Euskara zuberotarrean, berriz, -zki- beharrean -(t)z- da sail horietako pluralgilea:

(2)	Loreak	gustatu	zaitzo
	lore.ABS.PL	gusta.PTCP	(3ABS).PL.edun.3SG.DAT

Banaketa dialektala

Fenomenoaren eremu dialektala Zuberoara mugatzen da (Zuazo 2014: 85). Zuazok (2014: 85) dioenez, egitura datibodunetan –iragangaitz zein ditrantsitiboetan– Zuberoan -(t)z- plural marka erabiltzen da erdialdeko euskalkiko -zki- pluralgilearen lekuan. Datibodun iragangaitzen artean, záitzat (eta záizt) ‘zaizkit’, záitzak/záitzan ‘zaizkik/aizkin’, záitzo ‘zaizkio’, záitzkiü ‘zaizkigu’ eta záitzü ‘zaizkizu’ jasotzen ditu Zuazok. Adizki ditrantsitiboen artean, ostera, deizt ‘dizkit’, deizkü ‘dizkigu’ eta deitzót ‘dizkiot’. Pluralgile honek indarra hartu du gazteen hizketan eta bestelako adizkiekin ere erabiltzen da. Hona hemen Zuazok (2014: 85) berak jasotako adibide bat:

(3)	Fenoméno berík tützak eta ene hipotesíen abéa analizátü diátzat
	‘Fenomeno berriak dituk eta ene hipotesien arabera analizatu ditiat'

Datu-basearen emaitzak

Zuazok (2014) esandakoarekin bat eginez, Urdiñarben (Zuberoa) bakarrik lekukotzen da -(t)z- pluralgilea datu-basean.

Aipamenak

Zuazo, Koldo. 2014. Euskalkiak. Donostia: Elkar.