ii.7. Arazleak: eragin (v arazi)
Egilea: Endika Legarra
Egile beraren beste kapituluak:
i.1. Osagarrien markapen bereizgarria: ikusi nizun (v ikusi zintudan)
i.5. Me-lui murriztapena (etorri natzaizu)
i.8. Ergatiboaren lekualdatzearen neutralizazioa: emon dostezun (v zeunstan, zenidan)  
ii.1. Forma (di)trantsitiboetako aditz laguntzaileen erroak indikatiboz kanpo: -gi- (v -za-)
ii.3. Egitura ditrantsitiboetako aditz laguntzaileak (-i, -ts, -ra)
ii.4. Egitura iragangaitz datibodunak: zakidan, dakit (v zitzaidan, zait)
ii.6. Arazleak: eragin (v arazi)
Nola aipatu: Legarra, Endika. (2022). Arazleak: eragin (v arazi). In Bilbao, Kristina, Ane Odria, Ane Berro, Josu Landa & Beatriz Fernández (eds.), Euskara Bariazioan / Basque in Variation (BiV) (3. arg.). UPV/EHUko Argitalpen Zerbitzua. [Interneten eskuragarri: https://basqueandbeyond.ehu.eus/biv/?o=chapters&id=2&e=20&h=eu]. ISBN: 978-84-1319-456-1.
Edukiak
Gako-hitzak
Deskribapena
Datu-basearen emaitzak
Aipamenak
ii. Aditz laguntzailearen alternantzia
ii.1. *edin/ezan perpaus erlatiboetan: pozgarri zekizkion hitzak (v pozgarri zitzaizkion hitzak)
ii.2. Forma (di)trantsitiboetako aditz laguntzaileen erroak indikatiboz kanpo: -gi- (v -za-)
ii.3. Indikatiboa aginte perpausetan: ez haizela joan (v ez hadi joan)
ii.4. Egitura ditrantsitiboetako aditz laguntzaileak (-i, -ts, -ra)
ii.5. Egitura iragangaitz datibodunak: zakidan, dakit (v zitzaidan, zait)
ii.6. Izan-en ordez *edun inakusatibo datibodunekin: gustatzen nau, gustatzen dizu (v zait, zaizu)
ii.7. Arazleak: eragin (v arazi)
Gako-hitzak
aditz laguntzaile alternantzia, arazleak
Deskribapena

12. kapituluan ikusi dugun bezala, euskarak arazle analitiko, morfologiko zein lexikoak baditu ere, morfologikoak dira emankorrenak eta zeresan handiena eman dezaketenak.

Arazle morfologikoak aditzoinari (oro har ekialdean) edo partizipioari (oro har mendebalean) morfema bat gaineratuta eraikitzen dira, morfema arazlea, hain zuzen ere (Ortiz de Urbina 2003b: 593). Morfema hori, ordea, ez da berbera hizkera guztietan: hizkera batzuek arazi darabilte, beste batzuek, aldiz, eragin. Morfema honi dagokio atal honetan deskribatuko dugun txandakatzea.

Eredu orokorraren arabera, morfema arazlea arazi da (1). Morfema honek, ordea, zenbait alomorfo ditu, euskalkien arabera aurki daitezkeenak: erazi, arazo edo arazotu, besteak beste. Hizkera ereduan, berriz, eragin morfemaren bidez sortzen dira egitura arazleak (2).

(1) Nik Joni liburua irakurrarazi diot
ni.ERG Jon.DAT liburua.ABS irakur.arazi (3ABS).edun.APPL.3SG.DAT.1SG.ERG

(2) Nik Joni liburua irakur eragin diot
ni.ERG Jon.DAT liburua.ABS irakur eragin (3ABS).edun.APPL.3SG.DAT.1SG.ERG

Arazik zein eraginek -ra- artizki zaharra barnebiltzen dute. Artizki honen bidez sortutako aditzak arazle lexikoetan kokatzen ditugu gaur egun, artizkia ez baita emankorra dagoeneko. Garai batean, ordea, artizki hau zen arazle morfologikoak sortzeko euskarak zuen mekanismoa. Hortik datoz, besteak beste, ibili vs erabili edo ekarri vs erakarri bezalako bikoteak.

Gaur egungo arazle morfologikoak sortzeko erabiltzen diren bi morfemek, esan bezala, artizki hau daukate. Haien jatorria, ordea, ezberdina da. Izan ere, araziren kasuan ez dago oso garbi zein den jatorrizko erroa, eta sortutako morfema ez da aditz independente baten baliokidea gaur egun. Eraginen kasuan, aldiz, egin da jatorrizko erroa, eta sortutako morfemak aditz independente gisa ere joka dezake (Ortiz de Urbina 2003b: 593).

Dena den, bi eredu hauen artean aditzaren forma baino ez da aldatzen. Hau da, bi morfemek aditz laguntzaile berberak hartzen dituzte eta berdin jokatzen dute perpausean.

Datu-basearen emaitzak

 Banaketa geografikoari dagokionez, esan daiteke ezaugarri honen banaketa nahiko gardena dela. Ekialdeko eta erdialdeko euskalkiek eredu orokorra jarraitzen dute. Hizkera eredua, berriz, mendebal zabalean lekukotzen da. Ereduen arteko muga Azpeitia (hizkera eredua) eta Beizamaren (eredu orokorra) artean kokatzen da emaitzen arabera. Salbuespen bakarra Bizkaiko Artea herrian aurkitzen dugu, bertan ez baita hizkera eredua lekukotzen.

Aipamenak

Ortiz de Urbina, Jon. 2003b. «Causatives». In José Ignacio Hualde and Jon Ortiz de Urbina (eds.), A grammar of Basque. Berlin: Mouton de Gruyter. 592-607.